Tot een jaar of 6-7 is het heel normaal dat meisjes bij de politie of brandweer willen. En dat jongens een jurk willen dragen of prinses willen zijn. Ze zijn op ontdekkingstocht. Kinderen zijn onbevangen en hebben tot die tijd geen of weinig besef van genderverschillen, hooguit vallen de uiterlijke kenmerken hen op. Er zijn ook kinderen die denken dat het nog kan veranderen als ze groot worden.
Een groot onderzoek bij transpersonen
Er zijn kinderen die op 7-8 jarige leeftijd al ontdekken dat ze niet kunnen voldoen aan verwachtingen uit de omgeving en incongruentie voelen met hun bij de geboorte toegewezen geslacht. Ze realiseren zich dat anderen daar iets van vinden, waardoor ze verward kunnen raken. Dit is gebleken uit een groot retrospectief onderzoek (onderzoek naar herinneringen in het verleden) bij transpersonen. Door onwetendheid van ouders en leerkrachten, maar zeker ook van zorgverleners, kan dit niet worden opgemerkt. Hierdoor kunnen kinderen meer moeilijkheden tegenkomen in hun leven en somberheid (zelfs depressie) ervaren. Hun schoolprestaties gaan eronder lijden. Ze trekken zich terug. Ze kunnen zelfs in een isolement raken en grote eenzaamheid ervaren.
Er is veel angst voor afwijzing
Wanneer jongeren naar het voortgezet onderwijs gaan, wordt identiteit en seksualiteit steeds belangrijker. Dan speelt de plek waar zij opgroeien en opvoeding een grote rol, ook of zij in contact komen met jongeren die ánders of liever gezegd zichzelf zijn. Zodat ze zichzelf kunnen spiegelen aan leeftijdgenoten. En natuurlijk heeft het met het karakter zelf te maken; de een zal zich sneller uitspreken over twijfels en vragen stellen dan de de ander. Sommige jongeren zullen zelf op onderzoek uit gaan en anderen zullen zich verstoppen. Er is veel angst voor afwijzing, wat niet gek is gezien de uitingen op straat en social media. Er is immers steed meer geweld tegen de hele LHBTIQ+ gemeenschap.
Zelfbeschikkingsrecht
Tussen 12 en 16 jaar heb je als kind wel zelfbeschikkingsrecht in het gezondheidsrecht: het principe dat je zelf goed geïnformeerd, keuzes over je eigen gezondheid mag maken en de zorg daarvoor. Dit geldt voor zowel je lichamelijke als je geestelijke gezondheid. Maar veel kinderen (en ouders) weten dit niet.
Een vraagbaak
Pas vanaf 16 jaar heb je geen toestemming meer nodig van je ouders. Dan kun je bij je huisarts terecht om over dit onderwerp te praten. Dit is overigens vaak een lastige stap voor veel jongeren. Gelukkig zijn er meer mogelijkheden om aan informatie te komen; er zijn transgender personen (zoals mijn eigen kind) die er openlijk en op social media voor uitkomen en daarmee een vraagbaak zijn voor hen die hierover nadenken. Een vraagbaak in deze intense zoektocht naar: wie ben ik?
De keuze is reuze – zoals ik in dit blog uitleg: Belangrijke feiten en cijfers over gender – om er vervolgens achter te komen of je je seksueel aangetrokken voelt tot jongens, meisjes, allebei, of dat je valt op een mens ongeacht het gender, of geen van beide (beperkt of aseksueel).
Je pubertijd in het verkeerde gender
De enorme lange wachtlijst voor transitie zorgt voor veel mentale problemen. Zo komen jonge kinderen te laat in het traject, zodat pubertijdsremmers niet meer mogelijk zijn en jongeren hun pubertijd in het verkeerde gender moeten doormaken, een periode die al onzeker en verwarrend is. En voor deze jongeren bijna onmogelijk. Het suïcide-aantal stijgt dan ook bij jonge pubers.
Wist je dat jongeren onder de 16 jaar hun ID niet mogen wijzigen en hun genderexpressie anders kan zijn dan de identiteit op hun ID? Dit kan hele rare, vooral pijnlijke situaties en veel problemen opleveren in bijvoorbeeld het openbaar vervoer. Omdat de foto al lang niet meer lijkt op de persoon die je voor je ziet.
Meer bekendheid en educatie
Er is nog veel werk aan de winkel, meer bekendheid en educatie is nodig. Van basisschoolleerkrachten, docenten op voortgezet onderwijs tot docenten op mbo, hbo en universiteiten. Aan ouders en zorgverleners, zowel in de jeugdzorg als in de volwassenen zorg. Ik ben blij dat mijn kind zich hard maakt om zichtbaar en benaderbaar aanwezig te zijn in de wereld voor mensen die twijfelen of nadenken over hun gender identiteit en expressie. En dat hij als theatermaker daarmee aan de slag gaat, om op een andere manier educatie en voorlichting te geven.
Leven en laten leven
Als moeder houd ik mijn hart vast. En ik weet ook dit zijn pad is in dit leven, ik steun hem met alles wat ik in mij heb. Mijn motto is ‘Leven en laten leven’. Daarom wil ik een helpend en krachtig citaat van Victor Frankl met je delen uit het boek ‘De zin van het bestaan’.
“Niemand kan mij kwetsen.
Zij kunnen mij pijn doen,
maar ik ben de enige die bepaalt of het mij raakt.
Alles wat er buiten mij gebeurt,
hoeft niet te beïnvloeden wat ik van binnen voel.
Ik kies hoe ik mij daarbij voel.
Daar ligt mijn vrijheid,
die kan mij nooit worden ontnomen.
Die keuzevrijheid is onze grootste kracht.”
En daarmee overleefde Victor Frankl, net als Esther Eva Eger de gruwelen tijdens de Holocaust in concentratiekamp Auswitz-Birkenau.
Wat maakt jou vrouw of juist man?
Heb je zelf hieraan wel eens getwijfeld? Wat maakt jou vrouw of juist man, zonder je uiterlijke geslachtskenmerken te noemen? Een vraag die mij werd gesteld door mijn kind in de tijd dat ik probeerde te begrijpen hoe dit proces in elkaar zit. Ik ben erachter gekomen dat je het niet kunt begrijpen en het ook niet moet willen begrijpen. Wat veel belangrijker is, is dat je hen laat zijn wie ze zijn.
