De kunst van het vieren van de vrije geest

Sinds 2016 wordt in Amstelveen jaarlijks het Japan Festival georganiseerd. Dit jaar viert de Stichting Japan Festival dat er al 425 jaar betrekkingen zijn tussen Japan en Nederland. Het Stadsplein staat dan vol kraampjes met Japanse lekkernijen, er worden workshops gegeven en er zijn diverse optredens op het grote podium. Bovendien lopen er veel vrouwen en kinderen rond in prachtige kimono’s. Tegelijkertijd is er in het Cobramuseum een tentoonstelling van een Japanse kunstenaar Kishio Suga.

In het museum zal het waarschijnlijk niet zo warm zijn als buiten, dus ik besluit om daarheen te gaan. Ik heb nog nooit van hem gehoord, dus ik ben benieuwd wat me te wachten staat.

Wie is Kishio Suga?
Kishio Suga(1944) is een van Japans meest bekende kunstenaars, gespecialiseerd op het gebied van site-specifieke installaties, assemblages en performance. Door een onverwachte combinatie van materialen in het museum te laten zien, wil hij de werkelijkheid van ‘mono’ (dingen) en jôkyô (situatie) zichtbaar maken die met elkaar verbonden zijn.

Wat betekent het om iets gewoon te laten zijn?
Het is de eerste Nederlandse solotentoonstelling van deze kunstenaar. Hij is pionier van de Mono-ha beweging. Letterlijk vertaald betekent het: de School van de Dingen. Deze beweging ontstond in de late jaren zestig. Samen met zijn tijdgenoten verzette hij zich tegen de drang om de natuur te beheersen of vorm te geven. Zij lieten materialen spreken in hun eigen taal – onbewerkt, tijdelijk, kwetsbaar. En ze vroegen zich af: wat betekent het om iets gewoon te laten zijn?

Enorme installaties
Als ik binnenkom in het museum is het heerlijk rustig en lekker koel. De tentoonstelling is in de grote bovenzaal, dus loop ik de trap op en ga door de glazen deuren naar binnen. Er staan enorme installaties, zoals hij het zelf noemt, en er hangen een paar werken uit de jaren zeventig aan de wanden. Het is even wennen aan datgene wat ik zie. Meestal zijn het beelden of schilderijen, maar dit is iets totaal anders. Ik word er stil van en dat is nou net de bedoeling van de kunstenaar.

Ze lijken haast achteloos neergelegd
Meteen links zie ik op de grond een rechthoek van verschillende stenen. Grote, kleine en allemaal weer anders van vorm en kleur. Soms legt hij er dan nog een dik touw bij, daarmee de stenen verbindend. Ze lijken haast achteloos neergelegd. Maar later zie ik op een filmpje hoe hij dat doet.

Aantekeningen en schetsen
Iets verderop staat een vitrinekast met daarin zijn aantekeningenboekjes. Lezen gaat niet, want mijn Japans is op niveau nul. Maar door de kleine schetsjes die erbij staan, kun je een beetje zien hoe hij te werk gaat.

Het ene materiaal ontmoet het andere
Wanneer ik verder loop, zie ik tegen de witte muur allerlei vormen van boomtakken die met een touw aan elkaar zijn vastgemaakt. Het is bijzonder om te zien als je bedenkt dat dit twee verschillende materialen zijn, die je op zo’n manier aan elkaar maakt dat er verbinding ontstaat, of zoals hij zegt: het ene materiaal ontmoet het andere. Ze leunen tegen een witte wand.

Alsof hij een vuurtje wilde stoken
Als ik om de hoek kijk, zie ik een grote hoeveelheid houten plankjes in lichte en donkere tinten. Daarbij kun je denken aan kleine stukken laminaat. Ze liggen dicht tegen elkaar aan, soms een stukje op elkaar en er staan twee torentjes alsof hij een vuurtje wilde stoken. Verderop staan grote houten constructies. Het zijn vierkanten van verschillend formaat en er ligt een zware balk overheen alsof hij ze vast wil houden op de vloer. Indrukwekkend om te zien en als je er doorheen loopt, zie je telkens andere vormen en figuren.

Schijnbaar simpele materialen
Ik ben onder de indruk van de composities die hij maakt met schijnbaar simpele materialen. Er is een verbinding tussen twee dingen die gewoon ontstaan door ze neer te leggen of zetten. Hij werkt altijd in grote lege ruimtes en zo ontstaan de meest prachtige kunstwerken. Ik moest er even aan wennen, maar ben blij dat ik het gezien heb. De tentoonstelling is nog te bewonderen tot 26 oktober.