Minimaal één vertrouwenspersoon hebben is ongekend belangrijk

Wist je dat ieder mens maar een beperkt aantal vertrouwenspersonen kan hebben? Meneer Dunbar heeft er een theorie over, genaamd ‘Dunbar’s Number’, maar die theorie is ook al eens weerlegd. Bewezen of niet, ik herken dit wel vanuit mijn eigen leven. Als ik terugkijk, heb ik altijd een stuk of drie personen in mijn leven gehad die ik écht vertrouwde. Waar ik mijn onzekerheden en kwetsbaarheden mee durfde te bespreken en waarvan ik het gevoel had dat ze mij écht kenden of begrepen.

Terugkijkend zijn die personen wel veranderd, maar is het wel altijd een ongeveer gelijk aantal gebleven. Je zou kunnen stellen dat de beschikbare ‘stoelen’ gelijk zijn gebleven, maar door verschillende mensen bezet werden en worden. 

Vertrouwenspersoon in de jeugdhulpverlening
Onlangs volgde ik een training (de JIM-training), waar het er in essentie om gaat om een vertrouwenspersoon uit het eigen sociale netwerk van jongeren actief te betrekken bij de jeugdhulpverlening. De gedachte erachter is tweeledig. Enerzijds zijn hulpverleners altijd tijdelijk. Of ze nou van baan veranderen of dat een hulpverleningstraject afloopt, professionele vertrouwenspersonen zijn er nooit ‘voor het leven’. Door iemand uit het eigen netwerk echt onderdeel te maken van het hulpverleningstraject zorg je dat iemand betrokken is die ‘blijft’. Bij deze persoon kan de jongere bij nacht en ontij terecht. Hoe waardevol is dat?!

Emotionele veiligheid
Anderzijds zorgt de aanwezigheid van iemand die een jongere zelf echt vertrouwt voor emotionele veiligheid in contact met hulpverleners. Die eigen persoon kent de jongere goed en kan hem of haar ondersteunen en bijvallen in gesprekken. Hierdoor voelt een jongere zich vaak meer op zijn gemak en lukt het beter om te verwoorden wat hij of zij zelf belangrijk vindt.  

Gelukkig vervullen in mijn praktijk over het algemeen de eigen ouders deze rol. Toch heeft de training mij waardevolle inzichten opgeleverd. Het deed mij realiseren dat ik in de trajecten met de paarden één van de stoelen inneem wanneer er een vertrouwensrelatie wordt opgebouwd. En als je bedenkt dat de gemiddelde jongere bij mij in traject een beperkt sociaal netwerk heeft, is dat niet iets om lichtzinnig over te denken.

Het eigen sociale netwerk
In iedere relatie is de balans tussen geven en nemen cruciaal om levensvatbaar te zijn. Mensen en dus ook jongeren die hun handen vol hebben aan zichzelf, hebben niet altijd de ruimte om anderen voldoende te ‘geven’. Het in stand houden van waardvolle vriendschappen is daardoor vaak lastig. Dit maakt dat zij niet drie of vier stoelen beschikbaar hebben voor vertrouwenspersonen, maar slechts twee of soms maar één. En als ik één van die plekken vul, blijft er nog maar heel weinig over voor een blijvend iemand uit het eigen sociale netwerk. Volgens mij is dat niet ‘erg’, ik zie het meer als een gegeven, maar wel iets om me bewust van te zijn en met name richting de afronding van het traject iets om aandacht aan te geven. 

In ieder geval één vertrouwenspersoon
Het hebben van in ieder geval één vertrouwenspersoon in je leven is ongekend belangrijk. Als je dingen meemaakt die impact hebben, heb je het nodig om dit te kunnen delen. Hierdoor voel je dat je er niet alleen voor staat, kun je je uiten. En wanneer je dit doet bij iemand waarbij jij je op je gemak voelt, ontstaat er co-regulatie (een herstellend proces vanuit het autonome zenuwstelsel). Zo raak je niet overspoeld en kan je blijven voelen dat je het aankan wat jou overkomt. 

Wie is voor jou belangrijk?
Om een traject zorgvuldig af te kunnen sluiten, ga ik met de jongeren na of hij of zij mensen in de eigen sociale omgeving heeft die ‘een stoel’ zou kunnen vullen. Soms zijn die er, soms niet. Als dat niet het geval is, besteden we het laatste deel van het traject hieraan. Het kaart-praatspel; wie is voor jou belangrijk?’ helpt bij het in beeld brengen wie een jongere in zijn of haar omgeving heeft. In contact met de paarden puzzelen we samen hoe deze personen te benaderen en te betrekken.