Ik weet niet zo goed wat ik moet zeggen

“Hoe gaat het met je? Als je ergens hulp bij nodig hebt, laat het me dan weten. Ik weet niet zo goed wat ik verder moet zeggen.” Heb jij dat weleens gezegd tegen iemand in de rouw? Voor mij zijn het woorden die ik vanaf de uitvaart van mijn lief met enige regelmaat heb gehoord. Goed bedoeld, lief bedoeld. Heel eerlijk en open. Waarvoor ik enkel respect en grote waardering kan opbrengen. Afstand tussen mezelf en de ander verdwijnen, ik voel me weer meer mens. Niet verheven op mijn verdrietige wolk ergens zwevend boven de aarde. Of gat gravend, steeds dieper en dieper de aarde in. Tot ik mezelf er ik kan storten om vervolgens helemaal op te gaan in verdriet en gemis. 

Regelen
In het begin is iedereen aan het bijkomen van de eerste schrik, net als wij, de meest nauw betrokkenen. De weken achter ons zijn gevuld met regelen van de uitvaart, praktische dingen. Zodat er foto’s zijn, er ruimte is voor iedereen die wil komen om verdriet en gemis te delen. Een laatste eerbetoon zorgt dat het de dagen vult om dit op een persoonlijke, passende manier te kunnen doen. Dagen die volstromen met bezoek, want Ronald is thuis gebleven na zijn overlijden. Een zee van kaarten, eindeloos veel boeketten bloemen die alle vazen in huis opvullen. 

Ruimte voor iedereen
Een ieder krijgt de ruimte, voor zo ver dat te bieden is, om op zijn eigen manier te rouwen. Van ver, qua reisafstand of gevoel, of van dichtbij. Zelfs mensen die je enkel van horen zeggen kent, spreek je. De grenzen tussen de verschillende werelden, waar iemand onderdeel vanuit maakt, vallen weg. Privé, zakelijk, familie, vrienden, collega’s kennissen… alles mengt zich in tijden van verse rouw. Iedereen doet zijn uiterste best om rekening met je te houden. Het is net of je een speciale plaats inneemt. Ze willen je horen, staan open voor contact. Alleen, wat zeg je tegen iemand waar de partner net van is overleden? Waar heb je het wel en niet over?

Een andere manier van beleven
“Het is erg hè, zo erg verschrikkelijk.” Hij zit tegenover me aan de eetkamertafel. Kijkt me aan vanachter de koffie. Eindelijk heeft hij de moed bij elkaar geharkt om op bezoek te komen. Aan de afstand ligt het niet. Wel aan allerlei andere factoren, die hij niet uitspreekt. Hij kan het net opbrengen om hier, met mij, aan tafel te zitten. Verzuipend in zijn eigen verdriet. Ik herinner hem aan zijn eigen verdriet, daar hoef ik niet voor te gaan zitten huilen. Ik ben er, dat is genoeg. We delen het gevoel van verdriet, gemis om mijn lief, om andere dierbaren. Zijn manier van beleven is een totaal andere dan die van mij. Geen groter verschil dan het beleven van zijn manier van verdriet en de manier waarop ik het beleef. Met mij kan hij niets. Is niet in staat om het te begrijpen. Zijn waarheid is totaal verschillend dan die van mij. Hij is van een andere toon, frequentie, energiesoort.

Verschillende losse eindjes
Hij is welkom, net als de vriendin die langskomt en aangeeft dat ze begint te begrijpen dat iemand het moeilijk vindt om contact op te nemen met iemand in de rouw. Ze geeft aan niet te weten wat ze zeggen moet. Ze vindt het lastig, begrijpt de ander beter die ze zelf is tegengekomen. Juist door mijn rouw begint ze haar eigen rouwproces beter te begrijpen. Met sommige anderen is er een kort contact. Er wordt het nodige uitgewisseld, zodat er geen losse eindjes meer liggen. Veel losse eindjes zijn al tot een mooi, goed einde afgehecht. Een aantal ligt er nog. Daar is het nog geen tijd voor. Die komen nog als de tijd er rijp voor is.

Loslaten
Er zijn losse eindjes, verbindingen waar ik geen grip op heb, niets mee kan. Die, naast dat ze gemeend zijn, niet matchen, spanning met zich meebrengen. Je voelt dat er geen ‘echte’ verbinding is. Ook al wil je dat het anders is. Je hebt door dat je allebei mist, verdriet hebt. Er is echter geen bodem, basis. Je kan er voor je gevoel niets mee. Geen beweging, groei of bloei. Om te zorgen dat het klopt laat je los. Zodat er ruimte ontstaat voor het proces van de ander, je eigen proces en alle emoties die daarbij horen. Ze zijn nodig. Als ik moet huilen, dan huil ik. Ben ik blij dan is dat goed. Langzaam vind ik zo de balans om vooral goed voor mezelf te zorgen op mijn manier.

I remember
I am
I am human
We need each other
We are human 
In the end we are all human

Rauwe rouw
Het overlijden van mijn lief is rauwe rouw. Het rouwproces geeft rafelranden, losse eindjes. Soms is goed afscheid nemen het enige dat overblijft. Dat is geen onwil. Het pad van je leven loopt zo. Gebeurt dat? Neem dan zo goed mogelijk afscheid. In alle andere gevallen: 

• Zoek de verbinding
• Geef aan dat je niet weet wat je moet zeggen, sprakeloos bent
• Vertel dat je het niet snapt, verdrietig bent, je degene mist
• Graag langskomt voor een bakkie, om eieren te brengen, zomaar
• De overleden persoon mist
• Het onwerkelijk voor je voelt dat degene er niet meer is
• Je het niet kan begrijpen, bevatten
• Negeer iemand en zijn of haar gevoel niet
• Betuig dat je meeleeft, dat is iets anders dan mee lijden
• Wees open als je kan, ook over gevoelens, emoties

Je geeft zo veel
Zo geef je, zonder dat je er misschien erg in hebt, ongemerkt heel veel. Je laat zien dat je een mens bent, net als ik en iedereen die rouwt. Het voelt prettig als je open bent en benoemt dat je niet weet wat je moet zeggen of moet doen. Dat is helemaal prima. Echt waar.

Heb je vragen opmerkingen of wil je iets delen? Mail me: kailosinzichten@gmail.com.