Ongemak is niet hetzelfde als onveiligheid. Toch voelt het vaak wél zo. Als je als jong kind onveiligheid hebt ervaren – door spanning in huis, door afwijzing, of simpelweg doordat je niet gezien werd in je gevoel – dan leert je lichaam één ding: vermijd wat spannend is, want daar schuilt gevaar.
Ik leerde dat ook. Mijn lichaam was alert. Mijn zenuwstelsel stond voortdurend aan. Ik scande gezichten, stemmen, stiltes. Liet mijn woorden afhangen van de sfeer in de kamer. De blik van de ander bepaalde mijn koers. Dat was veiliger dan in het moeras van gedoe terechtkomen. Daar waar schuld en schaamte op de loer lagen.
Zo werd mijn pleaser geboren. Empathie, mijn grootste kwaliteit, sloeg door in aanpassen. Fawn, noemt de polyvagaaltheorie dat. De overlevingsreactie waarin je je verbindt om te overleven.
Je lijf kent het verschil niet
Ongemak en onveiligheid voelen in het lichaam hetzelfde. Je hartslag versnelt, je adem stokt, je spieren spannen aan. Het verschil is subtiel, maar wezenlijk.
- Ongemak hoort bij groei.
- Onveiligheid vraagt om bescherming.
Wie als kind vaak onveilig was, verwart die twee en beweegt weg van wat eigenlijk uitnodigt tot ontwikkeling. Zo blijf je uit de ervaring, in plaats van dat je erin landt. De paradox is dat juist blijven bij het ongemak de weg opent naar werkelijke veiligheid. Niet omdat iemand anders dat voor je creëert, maar omdat je het in jezelf leert ervaren.
Veiligheid kun je niet opleggen
Wat ik vaak heb gehoord (tijdens opleidingen bijvoorbeeld), is: “Het ís veilig.” Terwijl het gedrag iets anders vertelde. Veiligheid kun je namelijk niet opleggen, je kunt het alleen ervaren. Veiligheid ontstaat als er bedding is. Als je mag voelen wat je voelt, zonder dat iemand je corrigeert of afstraft. Als jouw ‘nee’ evenveel ruimte krijgt als je ‘ja’.
Dat vraagt om zuiverheid, aanwezigheid en kleine stappen. Je leert opnieuw voelen wat écht gevaar is én wat alleen maar spannend voelt omdat je het niet kent.
De valkuil van schijnveiligheid
In deze tijd van spiritualiteit en leiderschap zie ik veel schijnveiligheid. Er wordt gezegd: “Je bent veilig, laat maar los.” Maar loslaten kun je pas als iets in jou ook werkelijk gedragen wordt. Anders is het juist een nieuwe vorm van onthechting, een subtiele herhaling van het oude patroon: het vermijden van wat pijnlijk is.
De weg terug naar jezelf
De weg naar belichaamde veiligheid begint in jou. Je zenuwstelsel mag leren dat spanning niet altijd gevaar betekent. Dat je het aankunt. Dat ongemak niet het einde is, maar juist de poort naar verbinding. Door bewust te ademen, te vertragen, en in contact te blijven – met jezelf én de ander – hertrain je je systeem. Daar ligt het goud van de interactie. In je werk. In je relaties. In je leven.
Wat je bij mij leert
Bij mij leer je om niet langer te overleven, maar te leven vanuit aanwezigheid. Om de signalen van je lichaam te verstaan in plaats van te bestrijden. Om ongemak te verdragen, zodat je niet meer hoeft te pleasen of te verdwijnen. Om veiligheid te voelen, niet omdat de wereld veilig is, maar omdat jij dat van binnen bent. Dat is sensitief belichaamd leiderschap. Wees welkom bij jezelf. Kijk op dorotheaverhagen.nl.
