Hoe langer we hier wonen, hoe meer oog ik krijg voor de bijzondere Noorse tradities en vaste gewoontes. Ik volg een cursus Noors in het gemeentehuis, samen met veel Oekraïense vluchtelingen, en in december wordt het gewone programma even aan de kant geschoven. We leren nu een maand lang Noors rondom Kerstmis en de tradities. Ik vind het een fijne manier om te integreren, omdat er van alles om ons heen plaatsvindt, in winkels en publieke plaatsen, waar we dan de betekenis van kennen.
Adventsweken
De vier weken vóór kerstmis zijn Adventsweken. Ik ken deze traditie van de katholieke kerk in Nederland en we vierden het vroeger ook op school. Het symboliseert verwachting en hoop op vrede. Er wordt elke zondag één kaarsje meer aangestoken om te vieren dat het feest van Jezus’ geboorte naderbij komt. De kinderen leren mooie liedjes met daarin de boodschap van hoop en vrede.
Paars voert de boventoon
Waar in Nederland alles de weken voor kerst rood, goud en groen kleurt, kleurt in Noorwegen heel veel paars. Paars is de kleur van de advent, dus op de tafels prijken paarse kaarsen, paarse servetjes en tafelkleden en zelfs de gordijnen worden door veel mensen omgewisseld voor paarse, om later met kerst die weer te vervangen door rode. In het raam staan van die trappetjes met lichtjes, die de hele tijd blijven branden. Ik vond het bijzonder en vreemd tegelijk om een kerstdiner mee te maken met die kleuren.
Pakjeskalenders
Veel kinderen krijgen gedurende advent elke dag een minicadeautje van een pakjeskalender. Normaal gesproken pakken ouders kleine pakjes in en hangen die op, maar je kunt in de winkel ook kant en klare pakjes- of chocoladekalenders kopen. Daarnaast zijn er kraslotkalenders, want meedoen aan loterijen is hot in Noorwegen.
Rampenisse
Sommige gezinnen krijgen bezoek van een grappige stoute elf, die Rampenisse heet, en die elke dag iets geks doet in huis. De ouders verzinnen dat soort grapjes rondom de Rampenissepop in plaats van een pakjeskalender, zodat de kinderen de volgende morgen ontdekken wat ie nu weer heeft gedaan. Zoals smarties doen in de vitaminepillenpot of een sneeuwengel maken in het meel.
Tv-series als een soort adventskalender
Bijzonder vind ik dat in de adventsseries op tv worden uitgezonden als een soort adventskalender, met elke dag een aflevering tot kerst. Speciaal gemaakte verhalen met een flinke vleug magie, waarbij kinderen iets vóór kerst gedaan krijgen; bijvoorbeeld de ondergang van de Noorderster voorkomen, die fungeert als kompas voor alle sterren, of het redden van de kerstman die in gevaar is. Deze verhalen zijn populair bij volwassenen én kinderen.
Ook voor volwassenen
Er is ook een serie met volwassenen die elke dag een kerst gerelateerde uitdaging tot een goed einde moeten brengen. Elke dag valt een deelnemer af en de winnaar is de kerstster van het jaar. Mijn vriendin die in het verpleeghuis werkt, kijkt de kerstseries dagelijks met de oudere mensen. En voor mij is het goed voor mijn Noors, dus ik kijk ook af en toe een aflevering.
Dinner for one op kerstavond
Op kerstavond wordt al sinds 1980 elk jaar om 21 uur de klucht Dinner for one uitgezonden. Daarin krijgt een demente oudere dame haar vier beste vrienden uitgenodigd. Maar er is een probleem: de dame is inmiddels al negentig en alle vier haar vrienden zijn inmiddels overleden. De al even oude butler speelt daarom deze gasten en drinkt al hun drankjes. Grappig, ik ken deze klucht van 30 jaar geleden!
Zeven soorten koekjes
Een andere kersttraditie is het genieten van koekjes. Wel zeven soorten met de speciale naam: de ‘Syv slag til jul’, de ‘zeven soorten voor met kerst’. Zeven verschillende vormen en recepten. Er zijn koekjes die je kunt vullen, in de vorm van een bakje en een hoorntje. Er zijn een soort donuts; platte gedecoreerde vormen. En er zijn ‘fattigmanner’, raar gevormde dunne koekjes die heten naar ‘arme mensen’. In de winkels zijn ze te krijgen in grote verpakkingen, maar velen bakken zelf één of meer soorten.
Pepperkaker
Vorig jaar hadden we net vóór kerst een periode waarin het wat warmer was dan de maanden ervoor en de grap wordt dan gemaakt dat dat komt omdat alle Noren aan het bakken zijn. Tijdens de adventsperiode bakken de Noren namelijk ook nog pepperkaker, dat zijn peperkoeken die behoorlijk hard zijn, zodat je ze aan een lintje voor het raam kunt hangen en er pepperkakehuisjes van kunt maken. In Bergen is het grootste peperkoekstadje van de wereld, waar heel veel mensen van de stad aan meebouwen.
Vlaggetjes in de kerstboom
Vorig jaar speelde ik met het muziekkorps tijdens de kerstviering in de kerk. Toen viel mijn oog op de kerstboom en tot mijn stomme verbazing hingen er slingers met Noorse vlaggetjes in, wat heel gebruikelijk blijkt te zijn! Het daagde mij onmiddellijk dat dit een land is dat ongelooflijk trots is op het Noors zijn en daarom ook erg voorzichtig voor bedreigingen en meningen van buitenaf.
Tradisjon
Toch ervaar ik ook een heel groot welkom, nu ik hier woon. Mensen vertellen graag over de Noorse tradities, waarbij ze het woord ’tradisjon’ vaak laten vallen. Ze vragen dan naar onze Nederlandse tradities, waar ik best goed over moet nadenken, omdat ik er zelf zo van weg ben bewogen, of me er onbewust van ben.
Leuke film op Netflix
Vorig jaar hoorde ik van Noorse mensen al over een film die zich afspeelt rond kerst: ‘Så var det jul igjen’, ‘Zo was het weer Kerstmis’. Een Indiase man komt, om de kerst door te brengen met zijn Noorse vriendin, bij haar familie. Hilarisch om zijn reactie mee te maken op de tradities. Noren vinden dit dus ook heel grappig en ze zeiden: “het is zo herkenbaar, want zo vieren we dus écht kerst.” De film wordt nog steeds uitgezonden op Netflix.
Retreat in Noorwegen
Wil jij ook eens de schoonheid en rust ervaren in Noorwegen en je samen met mij richten op creëren van wat jij wil met de wet van aantrekking? Er is volop plek in de winter in ons vakantiehuisje. Het retreat duurt vier dagen en je hebt het huisje voor een week. Je kunt alleen komen of met zijn tweeën. Je bent van harte welkom. Je vindt meer informatie over het retreat op www.bastcoaching.nl/retraite-in-Noorwegen.
