Op 23 april was het weer Wereld Boeken Dag. Een wereldwijd initiatief van UNESCO met als doel het bevorderen van leesplezier, culturele diversiteit en toegang tot literatuur. Als boekenwurm en auteur ben ik hier een groot voorstander van en ik ben dan ook nieuwsgierig hoe hier in de verschillende landen aandacht aan wordt besteed. De datum van 23 april is gekozen omdat het de sterfdag is van de grootmeesters in literatuur: Miguel de Cervantes en William Shakespeare. En wist je dat UNESCO ieder jaar een Wereldboekenhoofdstad uitroept?
Spanje – Catalonië
In het Spaanse Catalonië valt Wereld Boeken Dag samen met Sant Jordi (Sint-Joris dag), de patroonheilige van Catalonië. Traditiegetrouw geven vrienden en geliefden elkaar een roos en een boek op 23 april als symbool van liefde en waardering. In Barcelona worden straten – zoals La Rambla en Passeig de Gràcia – omgetoverd tot openlucht-boekmarkten, waar auteurs signeren en culturele activiteiten plaatsvinden. Deze traditie stimuleert niet alleen het lezen, maar ondersteunt ook de lokale boekensector aanzienlijk. Ik vind het een prachtige traditie.
Duitsland
In Duitsland wordt Wereld Boeken Dag ook actief gevierd, vooral dankzij de inzet van scholen, bibliotheken, boekhandels én een groot nationaal leesbevorderingsprogramma. Dit zijn een paar manieren waarop Duitsland de dag viert:
- ‘Ich schenk dir eine Geschichte’ is het bekendste initiatief: een landelijke actie waarbij miljoenen leerlingen uit groep 5 (klas 4 in Duitsland) een speciaal kinderboek cadeau krijgen. Boekhandels werken hierbij samen met scholen en bibliotheken.
- Scholen organiseren leesprojecten, voorleesmomenten, schrijfwedstrijden en boekpresentaties.
- Boekhandels en bibliotheken zetten boekentafels klaar, organiseren ontmoetingen met auteurs en geven soms kleine cadeautjes of kortingen.
- Media en uitgeverijen besteden op die dag extra aandacht aan lezen, literatuur en schrijvers – ook op tv en radio.
- Op social media zijn campagnes waarin mensen hun favoriete boeken delen of oproepen doen om meer te lezen.
De Wereld Boeken Dag heeft in Duitsland echt een educatief en maatschappelijk karakter. Het draait om leesplezier én het belang van boeken voor kinderen en jongeren.
Verenigd Koninkrijk en Ierland
In het VK en Ierland wordt Wereld Boeken Dag gevierd op de eerste donderdag van maart om conflicten met andere feestdagen te vermijden. Kinderen ontvangen boekenvouchers en er worden speciale uitgaven gepubliceerd. Op 23 april vindt World Book Night plaats, gericht op het bevorderen van lezen onder volwassenen.
Frankrijk
In Frankrijk krijgt Wereld Boeken Dag (Journée mondiale du livre et du droit d’auteur) iets meer aandacht dan in Nederland, al is het daar ook geen nationale feestdag. Wel zijn er verschillende manieren waarop de dag wordt aangegrepen om lezen en literatuur te vieren:
- Het symbolische geschenk van een roos en een boek, zoals dat in Catalonië gebeurt, wordt soms overgenomen door Fransen die de Catalaanse traditie kennen of waarderen, maar het is geen nationale gewoonte.
- Scholen doen vaak mee met activiteiten rond boeken en lezen. Leerlingen schrijven bijvoorbeeld eigen verhalen, houden boekpresentaties of doen mee aan leesmarathons.
- Boekhandels en bibliotheken organiseren evenementen zoals signeersessies met auteurs, lezingen, of boekentafels met thematische keuzes.
- De overheid en culturele instellingen ondersteunen initiatieven die het lezen promoten, met name onder jongeren. Er zijn ook campagnes zoals ‘Partir en livre’ (in de zomer) die aansluiten op deze initiatieven.
Frankrijk kent daarnaast zijn eigen grote boekenevenementen zoals de ‘Fête du livre’ in Lyon of de ‘Salon du livre’ in Parijs, die meer landelijke aandacht krijgen dan Wereld Boeken Dag zelf. En Strasbourg werd door UNESCO uitgeroepen tot Wereldboekenhoofdstad 2024. Onder het motto ‘Lire notre monde’ organiseerde de stad een jaar lang evenementen die boeken en lezen promoten. Bijzondere aandacht ging uit naar jongeren, met programma’s die lezen koppelen aan thema’s zoals klimaatverandering en sociale cohesie.
België
Ook in België krijgt Wereld Boeken Dag bescheiden aandacht. Sommige bibliotheken en scholen grijpen deze dag aan om kleine activiteiten te organiseren, zoals voorlezen, boekenruil of leestips delen. In Vlaanderen ligt de focus meer op de Jeugdboekenmaand (maart), de Boekenbeurs (november) en de Poëzieweek (januari). In Franstalig België is meer aansluiting bij de Franse tradities, dus hier wordt Wereld Boeken Dag actiever onder de aandacht gebracht in bibliotheken en culturele centra.
Scandinavië
Scandinavië vind ik een interessante, omdat ik weet dat Iezen en boeken diep verankerd zijn in de cultuur. Wordt er speciale aandacht gegeven aan Wereld Boeken Dag in deze landen, waar het hele jaar door veel initiatieven zijn voor leesbevordering?
IJsland is een boekenland pur sang, met een diepe lees- en schrijftraditie. Wereld Boeken Dag krijgt enige aandacht, maar de focus ligt meer op nationale boekentradities en literaire festivals.
In Denemarken leeft Wereld Boeken Dag vooral in het onderwijs en de bibliotheeksector. Het land heeft daarnaast een sterke traditie van literaire festivals, zoals de ‘BogForum’ in Kopenhagen. Op 23 april kunnen boekhandels acties houden, maar het is geen nationale viering.
In Noorwegen wordt deze dag meer een bibliotheek- en schoolinitiatief dan een nationaal gevierd moment. Noorwegen legt de nadruk vooral op haar Nationale Boekenweek (Norsk Litteraturuke) en literaire festivals. En wat wel een bijzonder initiatief is: in Trøndelag werkt de bibliotheek samen met de Saami-gemeenschap om kinderboeken in het Zuid-Saami te publiceren, ter bevordering van taalbehoud en culturele identiteit. Zuid-Saami is een bedreigde taal dat in delen van Noorwegen en Zweden wordt gesproken.
In Zweden wordt Wereld Boeken Dag kleinschalig gevierd, vaak met voorleesmomenten in bibliotheken of acties van boekhandels. Scholen kunnen het aangrijpen voor leesprojecten, maar het is niet standaard of grootschalig. Zweden heeft op 13 november wel zijn eigen Dag van het Kind en het Boek (Barnboksdagen) wat vaak meer aandacht krijgt bij kinderen.
Finland viert 23 april niet heel uitbundig, maar literatuur is fundamenteel in het onderwijssysteem en lezen wordt continu gestimuleerd. De nadruk ligt eerder op de Nationale Boekenweek (Lukukuu) en er zijn veel initiatieven rond digitale geletterdheid en leesbevordering.
Noord-Amerika en Zuid-Amerika
In de Verenigde Staten en Canada is Wereld Boeken Dag niet zo prominent als in sommige Europese of Latijns-Amerikaanse landen. Vooral in de Spaanstalige Zuid-Amerikaanse landen worden op 23 april lezingen, boekenmarkten en festivals georganiseerd. Het is dan ook tevens de sterfdag van de beroemde Spaanse schrijver en dichter Cervantes (1616), een van de grootste auteurs uit de wereldliteratuur, onder meer bekend van de Don Quichot boeken. En Rio de Janeiro is nu in 2025 de wereldboekenhoofdstad! Ik kan echter nergens vinden op welke manier ze aandacht besteden aan leesbevordering en literatuur.
Azië
Leuk om te weten dat Wereld Boeken Dag in India best veel aandacht krijgt, vooral in steden zoals Jaipur en Kolkata worden literaire festivals, boekmarkten, schrijf- en voorleeswedstrijden georganiseerd. Met lezingen, boeklanceringen en paneldiscussies die de rijke literaire traditie van het land vieren. Bovendien ligt de nadruk in India op leesbevordering bij jongeren en toegang tot boeken in minder bevoorrechte regio’s. Online boekhandels, zoals Amazon en Flipkart doen vaak mee met kortingsacties.
In China word Wereld Boeken Dag actief ondersteund door de overheid, in het kader van bredere campagnes rond educatie en cultuur. Grote steden organiseren boekenbeurzen, lezingen en festivals. Bibliotheken en scholen plannen speciale leesdagen en voorleessessies. Ook op social media wordt de dag benut voor campagnes over leesplezier en literatuur. UNESCO en uitgeverij Everafter publiceerden zelfs het prentenboek ‘What Makes Us Human’, in vijf Chinese etnische talen, gericht op het bevorderen van taaldiversiteit en culturele waardering onder jongeren.
In andere Aziatische landen wordt er verder niet specifiek aandacht gegeven aan Wereld Boeken Dag. Behalve in Singapore. Dankzij de National Library Board zijn er op 23 april veel lezingen, boekenruilinitiatieven, lezersclubs en voorleesactiviteiten. Singapore zet dan ook actief in op leesbevordering als onderdeel van levenslang leren.
Afrika
In Afrika wordt Wereld Boeken Dag ook erkend, vooral in stedelijke gebieden en onderwijsgemeenschappen, maar de mate van viering varieert sterk per land en regio. In steden als Nairobi, Lagos, Accra, Kaapstad, Tunis en Cairo organiseren bibliotheken, scholen, universiteiten en culturele centra vaak boekenmarkten, lezingen, kinderactiviteiten rond lezen en donatiecampagnes voor boeken. In sommige regio’s werken UNESCO en andere organisaties samen met lokale instellingen om het lezen te promoten, vaak in het kader van alfabetiseringsprojecten. Wereld Boeken Dag is dan een kapstok om boeken te schenken aan scholen, mobiele bibliotheken in te zetten en om leescampagnes te voeren voor meisjes of kansarme gemeenschappen. Er zijn op dit continent helaas wel veel uitdagingen, zoals:
- een beperkt budget voor cultuur en onderwijs
- beperkte toegang tot boeken (vooral in plattelandsgebieden)
- lage leesvaardigheid in bepaalde regio’s
In Afrika is nog veel werk aan de winkel als het gaat om leesbevordering en toegankelijkheid tot literatuur.
Nederland
Helaas wordt er in Nederland vrij weinig aandacht besteed aan Wereld Boeken Dag. Dit komt doordat we de Boekenweek en Kinderboekenweek hebben, maar ook de Nationale Voorleesdagen. Boekhandels, bibliotheken en scholen organiseren dan wel allerlei leuks, ik heb er al vaak over geblogd.
Toch kan er voor literatuurliefhebbers nooit genoeg aandacht zijn voor boeken en lezen, dus ik moest glimlachen toen ik de Facebookpost van lezerscommunity Hebban zag afgelopen woensdag, met de vraag hoe we Wereld Boeken Dag in Nederland zouden moeten vieren. En weet je wat de reacties waren van hun volgers?
- “Elk jaar op Wereld Boeken Dag aandacht voor boeken en (voor)lezen op de werkplek. Bijvoorbeeld: een boekenruilmarkt op de werkplek.”
-> Ik vind het een geweldig voorstel, dat ook werkgevers hun steentje bijdragen. - “Een verrassingspakket met daarin uiteraard een boek, knabbels, kaars, cozy sokken, boekenlegger.”
-> Ja daar zou je mij ook blij mee maken en superleuk om aan anderen te geven, om zo’n pakket samen te stellen. - “Een boek aan elkaar geven.”
-> Zoals ik Catalonië de traditie is. - “Een gratis boek voor alle kinderen.”
-> Ja natuurlijk, een fantastisch idee! - “Een vrije dag om te lezen en we noemen dat bijzonder verlof.”
-> Dit was het meest gegeven voorstel. En daaruit concludeer ik dat veel mensen te weinig tijd hebben/nemen om te lezen. Maar dat ze er wel naar verlangen. Daarom schreef ik hier het blog over 5 Suggesties om lezen te integreren in je drukke leven
Het vieren van boeken als bruggenbouwers
Het primaire doel van Wereld Boeken Dag is het bevorderen van lezen en het vieren van boeken als bruggenbouwers tussen culturen, generaties en gemeenschappen. Of het nu gaat om het uitwisselen van rozen en boeken, het ontdekken van nationale literatuur of het ondersteunen van inheemse talen, Wereld Boeken Dag verenigt mensen wereldwijd in hun liefde voor lezen en verhalen. De dag benadrukt het belang van auteursrechten, culturele diversiteit en de rol van boeken in educatie en maatschappelijke ontwikkeling. En daar ben ik een groot voorstander van. Jij ook?
Schrijfhulp
Ben jij van plan om een boek te gaan schrijven en kun je daar wel wat hulp bij gebruiken? Ik ben graag jouw schrijfcoach, jouw stok achter de deur en ik maak je wegwijs in schrijvers- en uitgeversland. Of is jouw manuscript al (bijna) klaar? Dan kun je mij benaderen voor de eindredactie. Kijk hier wat ik voor jou kan betekenen.
