Het voordeel en genot van diep lezen

Diep lezen, had jij er weleens van gehoord? Ik niet, totdat ik erover ging lezen. En toen bleek dat ik het al van kinds af aan doe. Maar dat geldt niet voor iedereen. Ik vroeg mij ook af wat het verschil is tussen diep lezen en begrijpend lezen. Ik geef je de antwoorden in dit blog, mede gebaseerd op diverse onderzoeken.

Begrijpend lezen
Volgens onderwijskennis.nl is begrijpend lezen een complexe vaardigheid waarvoor en in de loop der jaren verschillende definities zijn gebruikt om te omschrijven wat het is en hoe een lezer tot begrip van een tekst komt. Kenmerkend in al deze definities is dat begrijpend lezen een proces is waarbij verschillende aspecten in interactie met elkaar een rol spelen, namelijk: de lezer, de tekst, de activiteit en de socioculturele context. Op de basisschool worden leerlingen al regelmatig getoetst op het niveau van begrijpend lezen. Dit niveau bepaalt mede het middelbare schooladvies.

Wat is dan diep lezen? 
Dat is, simpel gezegd, voor langere tijd verdwalen dan wel verdrinken in een boek. Als je diep leest zijn je hersenen zeer actief, je legt verbanden, relaties, doet gevolgtrekkingen en verplaatst je in de hoofdpersonen. En op verkenjegeest.com vind ik een nog mooiere uitleg: 

Diep lezen wordt omschreven als een gevoel,
een traag proces waarbij we ons volledig laten onderdompelen in wat we lezen.
Er is geen haast en geen externe druk. 
Het is het uitzonderlijk vermogen om ‘één te worden’ met het boek
en de rijkdom van de tekst te vatten. 

Hersendelen werken samen
Het ontcijferen van woorden doet iets met ons op een zintuiglijk en emotioneel niveau. Er wordt een verbazingwekkend proces in onze hersenen op gang gebracht: het synchroniseert. De hersendelen die te maken hebben met spraak, zicht en gehoor werken tijdens diep lezen samen. Zo neemt een boek je dus écht mee op reis naar andere werelden. En dat vind ik zo zalig!

Drie vormen van lezen
Ruud Hisgen, auteur van het boek ‘De Lezende Mens’ pleit voor meer aandacht aan diep lezen in het onderwijs. Volgens Hisgen zijn er drie vormen van lezen: 

• bladerend lezen: iets opzoeken in een encyclopedie
• onderdompelend lezen: dat je bijvoorbeeld een thriller leest en niet meer wilt stoppen met lezen
• diep lezen: dat je leest en regelmatig bij de tekst stilstaat en denkt: klopt het eigenlijk wel?

Op scholen komt diep lezen meestal niet aan bod
Alledrie belangrijk, zegt hij, maar vooral die laatste is belangrijk om kinderen klaar te stomen in de maatschappij. “Met diep lezen train je je denkkracht, het is de poort tot aandachtig denken, maar op de meeste scholen komt diep lezen niet aan bod, want het wordt niet als noodzakelijk gezien”, zegt Hisgen. Docenten moeten dit aanleren en ook docenten op lerarenopleidingen, is zijn stellige mening.

De Journal of Business Administration publiceerde hier ook een studie over: “Universiteitsstudenten die al sinds hun kinderjaren lazen, halen veel hogere scores in kritisch denken, creativiteit, beschouwing, metacognitie en schriftelijke taalvaardigheid. Maar wat we vandaag zien, is dat onze jonge mensen lezen maar niet diep lezen. Wanneer we diep lezen, dan vatten we ook de details van de tekst. We genieten van het verhaal en van de bekwaamheid van de schrijver.” 

Genieten van het lezen
Wat dat genieten betreft, ben ik het er helemaal mee eens om diep lezen door te voeren in het onderwijs. Dan leren kinderen te genieten van verhalen, van boeken. En als je ergens van geniet, ergens plezier aan beleeft, dan blijf je dat doen, dan wil je er niet meer mee stoppen. Toch? Diep lezen hoeft wat mij betreft ook niet getoetst te worden, zoals bij begrijpend lezen wordt gedaan. Laat leerlingen het diep lezen ervaren.

Ik zie het al voor me: lekkere zit- en ligplekken in het schoolgebouw waar je je een half uur, of misschien wel een uur mag terugtrekken met je boek. Het is nog ontspannen ook, een rustmoment in de schooldag.

Voordelen van diep lezen
Neerlandici beweren dat diep lezen een vaardigheid is in het brein die je je eigen kunt maken. Het nadenken over de tekst, verbanden leggen met andere teksten, met andere gedachten, met je eigen leven, biedt allerlei voordelen voor het individu en voor de samenleving. Veel van onze democratische instituties zijn gebaseerd op een vorm van burgerschap die dit diepe lezen vereist. Dus het lijkt me een uitstekend idee om het kinderen al op jonge leeftijd te leren.

Bronnen: verkenjegeest.com, onderwijskennis,nl, neerlandistiek.nl, meesterlezer.wordpress.com