Op 17 juli 2014 stortte vlucht MH17 van Malaysia Airlines neer in oost Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Dit schreef ik er destijds over in een blog:
“De eerste dagen na het neerhalen van de MH17 heb ik geen journaal gekeken. Natuurlijk is dat een vorm van vermijden, maar vanaf het moment dat ik het nieuws hoor draait mijn verbeelding overuren. Daar heb ik geen echte beelden voor nodig. Bovendien werpt het bericht me terug in de tijd, naar december 1992, de vliegramp bij Faro. Daar verloren mijn collega, haar Portugese echtgenoot en hun zoontje van 9 maanden hun leven. Zij gingen met familie Kerstmis vieren. Ik herinner me haarscherp de verbijstering, de afschuw, de schrik en het ongeloof binnen de organisatie. Laat staan wat het destijds betekend heeft – en ook nu weer betekent – voor familie en dierbaren van de slachtoffers.
Een paar dagen na 17 juli zit ik in de auto, met de radio aan. Ik luister naar een fragment van de toespraak van minister Timmermans tot de vergadering van de Verenigde Naties. Ik hoor zijn woorden en kan niet meer stoppen met huilen. Ik ken niemand in het rampvliegtuig en ik ben moeder van kinderen die ‘gewoon’ in een vliegtuig gestapt zijn, nog geen week na de ramp. Zij zijn heelhuids aangekomen op hun bestemming.”
Twee zusjes na MH17
Nu is er een boek, geschreven door Els Quagebeur, over de zusjes Mirjam en Sandra Ploeg, die hun beide ouders, een broer en een pleegbroer verloren bij de vliegramp. Hun leven verandert totaal na die dag. Eén van de eerste dingen die ze doen om grip te krijgen op alles wat er op hen afkomt, is op 18 juli een briefje op de voordeur hangen: ‘Wij willen vandaag geen krant.’ Er is veel familie om hen heen om hen te helpen, maar Mirjam en Sandra hebben de sterke behoefte om het zelf te doen, op hun eigen manier.
De zusjes krijgen familierechercheurs toegewezen, die hen informeren over het identificatieproces. Over hun moeder komt er als eerste nieuws, het nieuws over hun vader en broer blijft uit. Omdat ze niet weten wanneer er een crematiedienst kan worden gehouden, organiseren ze een maand na de ramp een herdenkingsbijeenkomst in een theater in Maarssen. Dat doen ze vooral voor iedereen die rondloopt met de wens om iets voor ze te doen, en niet voor henzelf. Er komen honderden genodigden op af.
Ons leven ligt nog steeds voor ons
De grondhouding van de zusjes is al vrij snel na de aanslag: ‘dit is verschrikkelijk verdrietig, maar ons leven ligt nog steeds voor en niet achter ons.’ Hun veerkracht is groot en dat maakt tegelijkertijd dat ze door hun omgeving niet altijd worden begrepen. Die vinden hen zakelijk, of hard. Of zeggen dingen als: ‘de klap komt later nog wel.’
Je kunt niet goed of fout rouwen
Mirjam en Sandra gaan praten met Jos de Keijser, klinisch psycholoog, psychotherapeut en bijzonder hoogleraar complexe rouw aan de rijksuniversiteit in Groningen. Hij doet veel onderzoek naar het rouwproces van MH17 nabestaanden. Aan hem stellen ze de vraag of hun ‘nuchtere’ houding normaal is. De conclusie is dat verdriet om dierbaren vele gezichten kent, dat je niet goed of fout kunt rouwen. En dat het een proces is waar je als buitenstaander vooral niet te veel van moet vinden. Een belangrijk deel van de veerkracht van Mirjam en Sandra is dat zij zich niet identificeren als slachtoffer, als nabestaande van, als BN-er in de rouw.
Het boek leest als een roman
‘Zoals vogels vliegen’ van Els Quaegebeur leest als een roman. Ze voert veel gesprekken met de zusjes waardoor het verhaal echt gaat leven en je als lezer ook een inkijkje krijgt in het leven van het gezin voor de ramp. De positiviteit van Mirjam en Sandra maakt het een licht boek, hoe vreemd dat misschien ook klinkt.
Het boek is verschenen bij uitgeverij Podium, ISBN 978 94 6381 013 5. Koop hem bij je lokale boekhandel.
