Er is weer een nieuwe maandkleur bij Bloei! van Anne-Lies Smal. Deze keer is het roze. De kleur van ontroering, charme, schoonheid, aandacht, troost, ijdeltuiten, onvoorwaardelijke liefde en van zoete gekkigheid. Het is ook de kleur van lief zijn voor jezelf en de lat wat lager leggen. Maar kan ik dat ook terugvinden in de kunst? Dat vraagt weer om een bezoek aan een museum. Ik heb gekozen voor het Cobramuseum omdat het 75 jaar bestaat. In het kader daarvan zijn er op dit moment drie tentoonstellingen met als thema: Ontmoet de Denen.
De eerste tentoonstelling heeft als thema ‘Wij kussen de aarde’. Het is moderne Deense kunst uit de periode 1934–1948. In de kunstwerken komen thema’s als seksuele vrijheid, politiek, provocatie, experiment en spontaniteit voor. Dit heeft later grote invloed op Cobra.
Geen roze
Er hangen prachtige schilderijen, maar ik zie weinig tot geen roze. Zou die kleur niet tot hun verbeelding spreken? Ik loop verder en kom bij de volgende tentoonstelling. Misschien vind ik hier iets. Het thema is ‘Je est un autre’. Het zijn kunstwerken van het echtpaar Ernest Mancoba en Sonja Ferlov. Zij waren betrokken bij de oprichting van de Cobra-beweging in Denemarken. Ze hadden een interraciale relatie en dat was uniek in die tijd. Toch zie ik ook hier geen roze in hun werken, wel prachtige sculpturen. Dan de derde tentoonstelling, met als titel ‘Becoming Overtaci’. Schilderijen, tekeningen en sculpturen van haar hand. Ze werd echter geboren als Louis Marcussen. Transformatie is het centrale thema in haar werk. Ook hier geen roze.
Een beetje teleurgesteld loop ik naar beneden. Natuurlijk heb ik mooie dingen gezien, maar niet wat ik zocht. Of ben ik te snel met mijn conclusie?
Is het een droomwereld?
En dan ineens zie ik een aantal schilderijen waar roze uitgebreid in voorkomt. Ze hangen in een hoekje bij elkaar. Bijzondere, haast sprookjesachtige taferelen, zoals bijvoorbeeld ogen geschilderd in vingers van een hand. Is het een droomwereld? Sommigen zijn zo absurdistisch dat je haast niet kunt geloven dat dat in het brein van een mens kan opkomen.
Kunstwerken van psychiatrische patiënten
Naar later blijkt, gaat het om kunstwerken van psychiatrische patiënten die op deze manier hun gevoelens, gedachten en emoties naar buiten brengen. Ik sta ze te bekijken als er plotseling twee kinderen naast me komen staan. Ik denk van ongeveer 7 en 5 jaar oud. Hun moeder staat wat verder naar achteren. Althans, ik denk dat het de moeder is. Het meisje, de kleinste van de twee, staat met een glimlach te kijken. Zoveel roze vindt ze erg mooi. Zelf heeft ze een roze jasje aan. Blijkbaar een lievelingskleur.
Papa wil dan meisje zijn
Het jongetje lijkt wat minder enthousiast. Ik vraag hem of hij de schilderijen mooi vindt. “Nou nee, want roze is voor meisjes en niet voor jongens” zegt hij. Dan komt moeder even naar voren en zegt tegen haar zoon: “Maar papa heeft toch ook een roze trui?” Antwoord: “Als hij die aan heeft, wil hij gewoon even meisje zijn.” Ik kijk moeder aan en ze geeft me een knipoog. “Mijn zoon is het er niet mee eens dat papa zo’n trui heeft” zegt ze. Ik vraag hem wat hij dan wel leuk vindt aan de schilderijen. “Nou die ogen in de vingers zijn wel erg leuk.” Dat gaat hij thuis ook doen.
Roze was voor jongens en blauw voor meisjes
Als ik thuis ben, denk ik erover na dat het toch bijzonder is dat jongens ,en trouwens ook veel volwassenen, vinden dat roze voor meisjes is. En je ziet het natuurlijk ook overal om je heen. Kijk maar naar het verschil in kleding bij jongens en meisjes. En bij het speelgoed.
Het bijzondere is echter dat deze strikte scheiding dateert uit halverwege de 20e eeuw. In 1893 verscheen er een artikel in The New York Times waarin stond dat roze altijd werd voorgeschreven voor jongens en blauw aan meisjes. Precies andersom dus. Het werd een algemeen aanvaarde regel. Want roze stond voor vastberaden en sterk en blauw voor teerder en sierlijk. Roze is immers niet meer dan verbleekt rood zei men. En blauw hoorde bij de maagd Maria.
Het geheime leven van kleuren
Deze informatie is terug te vinden in het boek ‘Het geheime leven van kleuren’ van Kassia St Clair. Zo zie je dat de tijdgeest sterk van invloed kan zijn op de betekenis die mensen geven aan kleuren.
Ik vond het uiteindelijk weer een bijzondere ervaring. Roze in de kunst.
