Af en toe stress ervaren is heel normaal. Zolang stress afgewisseld wordt met momenten van ontspanning – bijvoorbeeld door rust te nemen, iets leuks te doen of te bewegen – herstel je ook weer. Problematischer wordt het pas wanneer je merkt dat stress aanhoudt en het je niet meer (gemakkelijk) lukt om te ontspannen. Dit zou voor iedereen een belangrijk signaal moeten zijn!
Wat ik vaak merk bij mensen die aanhoudend stress ervaren, is dat ze geneigd zijn signalen te negeren en door te zetten. Ze veroordelen of negeren hun stressreactie, terwijl het tegenovergestelde dan juist nodig is. Met je aandacht ernaartoe en onderzoeken wat er nodig is.
Hoe stress op ons lichaam werkt
Wanneer je stress ervaart, worden in je lichaam (onbewust) overlevingsreacties – zoals vechten, vluchten en bevriezen – in werking gezet. Dit kun je merken doordat je je bijvoorbeeld beklemd voelt en niet goed in beweging kan komen (bevriezen). Of dat je juist vanuit onrust gejaagd en ongericht allerlei acties gaat ondernemen. Gekoppeld aan dit soort mechanismen treden fysiologische reacties op, zoals verhoogde hartslag, ademhaling, aanspanning en verkramping van de spieren. Dit soort fysieke reacties kunnen langere tijd in je lichaam aanhouden. Een veel gemaakte fout is dat we de stressreactie juist willen negeren of weg krijgen. Dat we boos worden op onszelf dat het niet lukt om iets aan te pakken. Gevolg daarvan is juist dat de spanning toeneemt!
Het accepteren en onderzoeken van je stressreacties
Juist door een stressreactie te accepteren en die liefdevol en ondersteunend te onderzoeken, kun je jezelf helpen kalmeren. Naast het kalmeren van jezelf geeft het inzicht. Het maakt het helderder waar je je precies zorgen over maakt, wat het element is dat jou raakt en waar je behoefte aan hebt. De combinatie van kalmeren en beter snappen geeft gevoelsmatig weer ruimte. En, belangrijk: je kunt weer helderder en realistischer denken.
Oefening
Een oefening die ik vaak toepas bij cliënten en die ik zelf ook regelmatig doe:
- Sta stil bij je eigen stressreactie. Wat voel je in je lichaam? Neem de tijd om hier rustig bij stil te staan. Adem juist naar de plek van de spanning of onrust toe. Voel wat dit doet.
- Steeds als er gedachten komen, ga weer terug naar die plek in je lichaam.
- Check eens in je lichaam wat er eigenlijk gebeurt. Is het een bevriezing? Vuchtreactie? Neiging tot vechten? Een te hoge mate van gejaagde actie? Dit kan je onderzoeken door bepaalde spanning (bijvoorbeeld aanspanning van schouders) eens uit te vergroten. Wat doet je lichaam dan eigenlijk?
- Blijf stilstaan bij wat er gebeurt. Adem er als het ware rustig naartoe. Voel wat er verandert in je lichaam. Mogelijk komt er al iets meer ontspanning en laat de stressreactie al wat los. Blijf ernaartoe ademen.
- Stel jezelf de vraag wat het is dat jou vooral raakt of zorgen baart. Welke gedachten of gevoelens komen op? Schrijf het even op en toets het na deze oefening op realisme.
- Blijf rustig doorademen, juist naar de spanning en onrust toe. Voel wat dit doet. Volg je ademhaling en volg de eventuele toegenomen ontspanning ook weer met je aandacht.
- Voel wat je behoefte is. Wat heb je nodig om je weer wat beter te voelen?
Door deze oefening te doen, zul je merken dat de mate van spanning die je ervaart, afneemt. Juist door er met je aandacht naartoe te gaan, wordt vanzelf je ademhaling rustiger en voel je al meer ontspanning. Vanuit meer ontspanning weten je beter wat je kunt doen en wat je nodig hebt. En het helpt je om rustiger en effectiever op allerlei situaties te reageren.
Meer oefenen? Online training stressreductie en mindfulness
Ik heb een online training stressreductie en mindfulness ontwikkeld. Hierin komende de belangrijkste oefeningen uit de mindfulness aan bod. Maar ook andere thema’s, inzichten en oefeningen die helpen voor stressreductie en balans komen aan de orde. Hier lees je er meer over.
