Bewustwording dat onze generatie aan de beurt is

Na mijn eigen gezondheidsperikelen begin januari was ik wel klaar, maar de maand was nog niet klaar met mij. In de laatste week overleed mijn oudste broer plotseling. Ondanks dat ik zag dat hij de afgelopen jaren kwetsbaarder en broos is geworden, komt dit als donderslag binnen.

Ik zie dat mijn zus mij heeft gebeld, en mijn schoonzus al vier keer. Dan weet ik: er is iets. Ik bel haar en krijg het bericht, het slaat in als een bliksemschicht. Ik kom meteen in de actie. Ik bel mijn zus en mijn zoons terwijl ik naar huis loop. Mijn oudste zoon belt meteen terug en zegt dat ik op hem moet wachten, dat ik niet zelf moet gaan rijden.

Direct begint de film in mijn hoofd af te spelen. Allerlei gebeurtenissen, uitspraken en beelden komen voorbij. Ik zie mijn broer een paar dagen daarvoor nog op de bank zitten. Tegen mij zeggen dat het goedkomt.

Er loopt een rilling over mijn rug
Uiteindelijk rijden we naar het ziekenhuis in Almere, waar iedereen is verzameld, maar ik hem helaas niet meer mag zien. En als we later zijn huis inlopen in verbijstering, voel ik meteen dat de energie in het huis is veranderd. Er loopt een rilling over mijn rug. Nooit meer …

Geen kind geweest met hem
Hij is mijn oudste, grote broer, 14 jaar ouder dan ik. Daar waar mijn herinneringen beginnen, droeg hij mij op zijn nek. Ik ben geen kind geweest met hem, mijn zus en andere broer; een nakomertje heet dat. Daardoor heb ik een hele andere herinnering aan en relatie met hem, geen kinder-ruzies, competitie of andere kinder-problematiek.

Samen reisden we door het land
Hij ging met mij naar de kermis en ik met hem naar handbalwedstrijden. Van mijn 6e tot mijn 14e haalde hij mij iedere zondag op en reisden we door het land. Na afloop iets drinken in de kantine, een zakje chips, tosti of een kroketje hoorde daar ook bij. Velen dachten dat ik zijn dochter was. Daar genoten wij van.

Mijn getuige
Hij oefende eindeloos met mij in zijn auto, vlak voor mijn rijexamen. Optrekken en afschakelen tot het zonder schokken ging. Straatje keren tot het vlekkeloos lukte. Ik slaagde dan ook in één keer. Later stond hij garant voor ons eerste huur huis, reed mij naar het gemeentehuis toen ik trouwde en was mijn getuige.

Toen mijn kinderen geboren werden, zorgde hij voor taart. De eerste keer reed hij naar de Joodse bakker, het was immers op zondag. Om vervolgens eindeloos in stilte ademloos naar ze te kijken. Dit herhaalde zich bij zijn kleindochters en achterkleindochter. Hij was gefascineerd door die onschuldige kleine mensjes. Hij hield van Droomland waarin geen leed en pijn was. Hij zorgde graag voor iedereen. 

Hij was ook een gesloten boek, hij bepaalde of je wel of niet binnen mocht. Toch hebben we veel gesproken over van alles en nog wat. Waren zijn ideeën niet altijd de mijne, maar de liefde en het respect voor elkaar wonnen altijd.

Nooit meer
Je broer verliezen is een zo heel andere gewaarwording dan bij je ouders. Dat is in de verticale lijn, daar zijn we op voorbereid. Dit is de horizontale lijn, een bewustwording dat onze generatie aan de beurt is. Maar ook een gevoel van niet meer compleet zijn, nu zijn we nog met z’n drieën. Het voelt als geamputeerd. En meer dan ooit raakt het gevoel van ‘nooit meer’ zo.

Je bent pas vergeten we niet meer over je spreken
De uitvaart is prachtig en liefdevol. Ik ben zo blij dat ik over zijn leven heb mogen vertellen. Anekdotes en feitjes meegenomen van hun jeugd, de verkeringstijd, zijn werkende leven, samen met mijn persoonlijke, diepgewortelde herinneringen. Afgesloten met een gedicht.

Het einde van een bourgondisch leven, maar ook met veel ziekte en leed. En lieve broer, je bent pas vergeten als we niet meer over je spreken, ik weet zeker dat dat niet gebeurt.