Laatst realiseerde ik me dat we het vaker over trauma en de ontwrichtende gevolgen ervan hebben dan over het helingsproces. Dat vind ik eigenlijk vreemd, want het moeten meemaken van traumatische gebeurtenissen is helaas niet iets dat we kunnen voorkomen. Maar je kun wél invloed hebben op het helingsproces. Waarom hebben we het daar dan relatief weinig over? Ik geef je in dit blog drie waardevolle inzichten die bijdragen aan het helingsproces en daardoor de ‘restschade’ van een trauma aanzienlijk kunnen verminderen.
Competente daadkracht
Traumatische gebeurtenissen veroorzaken een gevoel van machteloosheid en overspoeling. Iets impactvols en pijnlijks overkomt je, valt als een overspoelende golf over je heen, waardoor je lichaam meestal in een soort freeze (bevriezing) komt. Maar als het in zo’n situatie lukt om je competent en daadkrachtig te voelen, heeft dat een grote invloed op de ‘restschade’ van een traumatische gebeurtenis, oftewel op het herstellende proces van heling.
Uit onderzoek is gebleken dat de ‘restschade’ enorm vermindert wanneer je tijdens een traumatische gebeurtenis iets positiefs/nuttigs hebt kunnen doen, of hebt kunnen helpen. Dit specifieke onderzoek werd gedaan bij een schoolklas die vastraakte omdat de grot waar ze in zaten, instortte. De kinderen hebben een poos in het donker opgesloten gezeten, wat extreem angstig was. Eén van de kinderen bedacht om stenen weg te halen, om zo een uitweg te maken en schakelde daar een paar klasgenoten bij in. Precies de kinderen die bijdroegen aan het ontsnappingsplan, zijn de kinderen die aanzienlijk minder last hadden van de gevolgen van het ongeluk.
Het hangt van je persoonlijkheid af of je in staat bent om over te schakelen naar ‘iets doen’ of dat mensen uit je omgeving je hierbij moeten/kunnen ondersteunen. Je kunt hier bijvoorbeeld denken aan kinderen laten meedoen en meehelpen wanneer een ouder ernstig ziek is of misschien zelfs uiteindelijk komt te overlijden. In plaats van ze weg te houden bij deze pijnlijke en impactvolle gebeurtenis, is het voor hun helingsproces essentieel dat ze ‘meedoen’. Op hun niveau, binnen hun mogelijkheden kunnen helpen en het gevoel hebben iets nuttigs bijgedragen te hebben.
Het toelaten, doorvoelen en uiten van emoties
Emotie komt van het Latijnse woord emovere wat letterlijk ‘naar buiten bewegen’ betekent. De spanningen die je lichaam ervaart door wat je overkomt, moeten op enig moment ontladen worden. Huilen en lachen zijn over het algemeen de meest bekende vormen van ontladen, maar ook trillen, gapen of boeren kunnen tekenen van ontlading zijn. De essentie zit hem erin dat er ‘ontladen’ wordt gerelateerd aan de oorspronkelijke impactvolle en pijnlijke gebeurtenis. Er is tijd nodig om dit in ‘delen’ toe te kunnen laten. Je lichaam geeft daar de signalen voor, in de vorm van je ‘geraakt’ voelen.
Op het moment dat je in het dagelijks leven geraakt of gekwetst wordt door iets, kan dit relateren aan een eerder ervaren impactvolle gebeurtenis. Als het lukt om in plaats van die geraaktheid weg te stoppen of weg te duwen, deze toe te laten, te voelen waar je het in je lichaam ervaart – en daar liefdevol bij te blijven met je aandacht – dan kun je het uiten en dat is enorm helend.
Na iedere traumatische gebeurtenis ontstaan er gevoelens van schaamte en schuld. Dit is inherent aan de ervaring en vaak gerelateerd aan het machteloze en overspoelende gevoel dat eraan gekoppeld is. Ook deze gevoelens zou niemand lang mee moeten dragen. Ze zijn zwaar en naar. Wanneer ze toegelaten, doorvoeld en geuit worden, ontstaat er nieuw perspectief op de oorspronkelijke situatie. Dan kan je ervaren dat het verschrikkelijk is wat jou is overkomen, maar je hebt er niets aan kunnen doen. Je hebt gedaan wat je kon, je was slachtoffer, geen dader.
Je gesteund voelen
Impactvolle en pijnlijke gebeurtenissen worden vaak ‘eenzaam’ beleefd. Je kunt je nauwelijks voorstellen dat er anderen zijn die het zouden kunnen begrijpen. Het was immers zo groots en intens. Ervaren dat je er alleen voor staat maakt deze beleving echter extra zwaar. In plaats van je af te sluiten voor anderen is juist het delen wat heling ondersteunt. Dat mensen die dichtbij je staan naar je uitreiken en toenadering zoeken is daarom ontzettend belangrijk. Samen zijn, holding space bieden aan jouw ervaringen en het laten co-reguleren van het zenuwstelsel biedt de emotionele veiligheid die noodzakelijk is om te ontladen en te helen.
Zodat er zo goed als mogelijk geheeld kan worden
Een traumatische ervaring laat littekens na. Ik impliceer met dit blog niet dat dergelijke nare ervaringen ongedaan gemaakt kunnen worden. Helaas is dat niet mogelijk. Maar door het helingsproces te ondersteunen en zijn natuurlijke gang te laten gaan, kan de mate waarin je ‘ontregeld’ raakt naderhand wel aanzienlijk worden beperkt. De mate van heling is afhankelijk van je persoonlijkheid en dat wat jou is overkomen, maar dat neemt niet weg dat iedereen zou moeten weten hoe belangrijk het is om bij te dragen aan het laten ontstaan van bovenstaande ervaringen. Tijdens of direct na de impactvolle en pijnlijke gebeurtenis, of zelfs jaren later, zodat de heling optimaal plaats kan vinden.
